Het probleem van droge ogen is complexer dan algemeen aangenomen wordt. Denk alleen al aan het aantal uren dat wij de ogen achter elkaar gebruiken. Wanneer daar een verstoring ontstaat, hoeft dat niet altijd direct voelbaar te zijn. Als het een kwestie zou zijn van het toedienen van een kunsttraan, waarna klachten verdwijnen, zou de aandoening geen lastig probleem zijn.
Bij droge ogen heeft u last van een droog gevoel in de ogen, wat u als (zeer) pijnlijk kunt ervaren.
Droge ogen wordt omschreven als:
Met droge ogen (ofwel keratoconjunctivitis sicca) worden de symptomen bedoeld die optreden door de plaatselijke uitdroging van het oppervlak van het hoornvlies of van het oogbindvlies. Het is een veelvoorkomende aandoening die meestal op middelbare leeftijd begint, vaker bij vrouwen dan bij mannen.
Droge ogen kunnen u beperken in uw sociale en werkende leven.
Van licht comfortprobleem tot sociale invalidering
De ernst van droge ogen kan variëren tussen een licht comfortprobleem tot een beperkend of zelfs invaliderend medisch en sociaal probleem.
Voor het comfortprobleem is de behandeling vaak eenvoudiger dan de behandeling van droge ogen door een medisch probleem.
Het beginstadium van droge ogen kan onzeker zijn. Het zou namelijk kunnen dat u alleen comfort problemen ervaart, terwijl er toch een medische oorzaak aan uw droge ogen ten grondslag ligt. Het is verstandig om aan uw arts te vragen of er aanwijzingen zijn die dit kunnen bevestigen.
Wanneer er sprake is van een langdurige verstoring van de bevochtiging van het oogoppervlak, is het vrijwel onmogelijk om genezing te bereiken met een eenvoudige, kortdurende behandeling met kunsttranen.
Comfortprobleem
Er wordt gesproken over droge ogen als comfortprobleem, wanneer de klachten overwegend door omgevingsfactoren worden veroorzaakt en waar maar af en toe last door wordt ervaren. Deze klachten verdwijnen wanneer u aanpassingen maakt, zodat de invloed van deze omgevingsfactoren minder wordt of verdwijnt.
Deze omgevingsfactoren van droge ogen kunnen zijn:
- lange tijd achter elkaar op een beeldscherm kijken (TV, computerscherm, tablet, smart phone)
- airconditioning of verwarming
- rokerige ruimten
- droog weer
- lange vluchten
- het dragen van contactlenzen
- bijwerking van bepaalde medicijnen
Medisch probleem
Er wordt gesproken over droge ogen van medische aard, wanneer de klachten door een lichamelijke aandoening veroorzaakt worden. Het risico hiervan is dat de klachten kunnen verergeren wanneer deze niet behandeld worden. Het gevoel van droge ogen door een medische oorzaak, is haast altijd chronisch (langdurig) van aard.
Bekende medische oorzaken van droge ogen zijn:
- (permanente) beschadiging van het oogoppervlak
- probleem met de klieren die traanvlocht, slijm of talgvloeistof aanmaken
- het syndroom van Sjögren, (ontsteking van het bindvlies)
- hormonale veranderingen (bv schildklierziekten, diabetes, zwangerschap, de overgang maar ook langdurige stress of uitputting)
- onvoldoende knipperen van de oogleden of het onvoldoende sluiten van het oog (bv bij de ziekte van Parkinson of aangezichtsverlamming)
- na operatieve behandeling van de ogen (bv bij laserbehandeling of oogoperatie)
- chronische bindvliesontsteking
- chronische ontsteking van de oogleden of ooglidrand
Het syndroom van Sjögren en droge ogen
De Zweedse oogarts Henrik Sjögren beschreef in 1951 het syndroom, dat naar hem vernoemd is.
Waardoor het syndroom van Sjögren precies ontstaat, is nog niet bekend. Wel is bekend dat het syndroom van Sjögren een chronische auto-immuunziekte is van onder andere de traan- en speekselklieren.
Chronisch betekent dat de ziekte een lange tijd voortduurt. Soms betekent chronisch ook ‘een heel leven lang’.
Auto-immuunziekten zijn ziekten waarbij het afweersysteem lichaamseigen cellen en stoffen als een gevaar (lichaamsvreemd) ziet. Het lichaam verdedigt zich tegen deze eigen cellen en stoffen, waardoor ontstekingen ontstaan. Hierdoor worden eigen cellen en stoffen vernietigd, terwijl deze juist zo belangrijk zijn voor het lichaam.
Witte bloedcellen beschadigen vocht afscheidende slijmvliezen. In het geval van droge ogen treedt hierdoor beschadiging van het hoornvlies op. De traanvochtproductie loopt daardoor terug. De traan- en speekselklieren raken chronisch ontstoken, waardoor er minder tranen en speeksel wordt gemaakt.
Een patiënt met syndroom van Sjögren heeft vaak de volgende klachten;
- droge slijmvliezen van de ogen, mond, slokdarm, luchtwegen, organen, vagina
- gewrichtspijnen of ontstekingen
- spierpijn
- moeheid
- grieperig gevoel
De arts baseert de diagnose op basis van het voorkomen van droge ogen, mond en gewrichtsontstekingen. De diagnose wordt bevestigd door het doen van een bloedonderzoek waarbij gezocht wordt naar specifieke antistoffen die door het lichaam worden aangemaakt.
Voor meer informatie over het syndroom van Sjögren verwijzen wij u naar de website van de Nationale Vereniging Sjögren Patiënten.
Voor patiënten met het syndroom van Sjögren is heel belangrijk om de droge huid te blijven hydrateren, zoveel als nodig. Een droge huid kan gaan jeuken, wat kan zorgen voor irritatie en beschadigingen van de huid. Hierdoor wordt de jeuk erger en droogt de huid meer uit, waardoor deze uiteindelijk meer beschadigd raakt. Ook is het belangrijk om niet te vaak en te heet te douchen. Hierdoor wordt de beschermende laag, die er nog wel is, afgespoeld en kan de huid het vocht niet vasthouden. Deze wordt dus weer sneller droog. Tijdens het douchen kan men ook mild reinigende producten, zoals een doucheolie, gebruiken die ervoor zorgen dat de beschermende laag zo min mogelijk wordt aangetast. Deze producten laten vervolgens ook een laagje op de huid achter, die de beschermende laag aanvult en daarmee het vocht beter kan vasthouden.
Hormonen en droge ogen
Het is geen toeval dat droge ogen bij meer vrouwen voorkomen dan bij mannen. Een verandering van hormoonhuishouding beïnvloedt het hele lichaam en dus ook de ogen. Vrouwen hebben daar meer mee te maken dan mannen.
Bij de overgang van vrouwen denken we aan de hormoonhuishouding die ontregeld raakt, en dan met name de geslachtshormonen. Deze veranderende hormoonhuishouding heeft ook invloed op de samenstelling van het traanvocht.
Epidemiologie
De epidemiologie is de wetenschappelijke studie van het voorkomen en de verspreiding van ziekten onder de bevolking.
Droge ogen komen vaker voor dan men misschien denkt. Er zijn gegevens uit het buitenland die aangeven hoe vaak droge ogen voorkomen. Over Nederland zijn geen precieze gegevens bekend. Men gaat er van uit dat ongeveer 10% van de Nederlandse bevolking droge ogen heeft. De aandoening komt het meest voor bij mensen van boven de 40. Vrouwen hebben vaker last van droge ogen dan mannen, het komt bij vrouwen 1,8 keer meer voor.
Ouderen hebben meer last van droge ogen omdat bij hen de productie van vetten en talg steeds minder goed werkt. Doordat ook de hormoonhuishouding verandert, verandert de samenstelling van het traanvocht.